🔍 Yargıtay 2025 İçtihadı Işığında Güncel Değerlendirme
🕊️ Arabuluculuk, özellikle iş hukukunda dava şartı haline geldikten sonra birçok uyuşmazlıkta tarafların önüne çıkan ilk çözüm yolu oldu.
Ancak uygulamada, “arabuluculuk tutanağı” adı altında imzalatılan bazı belgelerin aslında ne gerçek bir müzakere sonucu ortaya çıktığı, ne de tarafların özgür iradesini yansıttığı söylenebilir.
Bu durum, Yargıtay’ın son kararlarında açıkça ortaya konulmuş; hangi durumlarda arabuluculuk anlaşma belgelerinin iptal edilebileceği veya başlangıçtan itibaren geçersiz sayılacağı netleşmiştir.
Aşağıda, Doç. Dr. Sevil Doğan – Av. Alper Yılmaz tarafından kaleme alınan 2025 tarihli akademik çalışma ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 30.06.2025 tarih, 2025/4772 E. – 2025/5584 K. sayılı ilamı birlikte değerlendirilerek arabuluculuk belgelerinin iptal sebepleri kapsamlı biçimde açıklanmıştır.
1️⃣ Emredici Hukuka ve Kamu Düzenine Aykırılık
📜 (TBK m.27, HUAK m.18/5)
“Arabuluculuk anlaşması, kanunun emredici hükümlerine veya kamu düzenine aykırıysa kesin hükümsüzdür.”
Bu hallerde mahkeme, iptal talebini beklemeden re’sen geçersizliğe karar verebilir.
Örnek durumlar:
- 💰 İşçinin asgari ücretin altında bir bedel karşılığı anlaşmaya zorlanması,
- ⚠️ İş kazası tazminatı veya iş güvenliği hakkından feragat,
- 🚫 “Bir daha dava açmayacağım” ibaresiyle genel feragat,
- 🧾 Sigortasız çalışmaya onay verilmesi veya kamu düzenini zedeleyen içerikler.
🧑⚖️ Yargıtay 22. HD, 2020/11685 E., 2021/7925 K.
“Emredici normları bertaraf eden arabuluculuk anlaşması yok hükmündedir.”
2️⃣ İrade Fesadı Halleri
📜 (TBK m.30–39)
a) 🤔 Yanılma (Hata)
Taraf, belgeyi başka bir şey sanarak imzaladıysa — örneğin işten çıkış evrağı zannedip arabuluculuk tutanağı imzaladıysa — bu iptal sebebidir.
Yargıtay 9. HD, 2024/6342 E., 2024/10568 K.
“İşçi arabuluculuk tutanağını ne olduğunu bilmeden imzaladıysa geçerli irade beyanı yoktur.”
b) 🕵️♂️ Aldatma (Hile)
İşverenin “zaten tüm haklarını ödedik” diyerek düşük bedelli anlaşmaya yönlendirmesi, klasik hile örneğidir.
Yargıtay 22. HD, 2019/7654 E., 2020/4231 K.
“Yanıltıcı beyanlarla imzalatılan tutanak, TBK m.36 anlamında hile teşkil eder.”
c) 😨 Korkutma (İkrah)
“İmzalamazsan paranı alamazsın.”
“SGK çıkış kodunu olumsuz yazarız.”
Bu tür baskılar, tarafın iradesini sakatlar.
Yargıtay 9. HD, 30.06.2025, 2025/4772 E., 2025/5584 K.
“Tazminatlarını alamayacağı tehdidi altında imzalanan arabuluculuk tutanağı, tarafın özgür iradesine dayanmadığından geçerli değildir.”
3️⃣ Aşırı Yararlanma (Gabîn)
📜 (TBK m.28)
Bir taraf, diğerinin zayıf durumundan veya bilgisizliğinden faydalanarak fahiş oransızlıkla menfaat elde ederse, anlaşma iptal edilebilir.
🧾 Örnek: 300.000 TL alacak karşılığında 10.000 TL ödeme ile tüm haklardan feragat.
Yargıtay 9. HD, 2025/4772 E., 2025/5584 K.
“İşçinin ekonomik zorluk ve korku altında orantısız şekilde düşük bedelle anlaşması gabîn niteliğindedir.”
4️⃣ Arabuluculuk Usulüne Aykırılık
📜 (HUAK m.3, m.9, m.18)
Arabuluculuk süreci, gerçek bir müzakere ve serbest iradeye dayanmalıdır.
Aksi halde tutanak yok hükmündedir.
Usul ihlali sayılan haller:
- ⚠️ Arabulucunun taraflarla hiç görüşmemesi,
- 📭 Davet mektubu gönderilmemesi,
- 🧾 Bilgilendirme yapılmaması,
- 🏢 Görüşmelerin işverenin ofisinde yapılması,
- 💻 “Telekonferans” ibaresi olmasına rağmen görüşme yapılmaması.
Yargıtay 9. HD, 2025/5584 K.
“Gerçek anlamda müzakere yapılmadan düzenlenen tutanak geçerli değildir.”
Yargıtay 10. HD, 12.09.2024, 2024/4568 E., 2024/8974 K.
“Müzakere edilmeden imzalanan belge, HUAK anlamında anlaşma tutanağı sayılamaz.”
5️⃣ Şekil ve İçerik Eksiklikleri
📜 (HUAK Yön. m.21)
Tutanakta yer alması gereken zorunlu unsurlar eksikse, belge geçersizdir.
Eksiklik örnekleri:
- ⏰ Başlama ve bitiş saati yok,
- 📂 Dosya numarası belirtilmemiş,
- 🧾 Konu açık değil,
- ✍️ Taraf imzaları eksik,
- ❌ Arabuluculuk Daire Başkanlığı kayıtlarıyla uyuşmuyor.
Yargıtay 9. HD, 2025/5584 K.
“Tutanağın içeriğinde saatin ve müzakere konularının bulunmaması, belgeyi geçersiz kılar.”
6️⃣ Tarafsız Ortamın Yokluğu
📜 (HUAK m.4, m.5)
Arabuluculuk, tarafların eşit konumda hissettiği bir ortamda yapılmalıdır.
İşverenin kendi işyerinde, çalışanları önünde yapılan “müzakere” tarafsızlık ilkesine aykırıdır.
Yargıtay 9. HD, 2025/5584 K.
“İşveren işyerinde, işveren personeli önünde imzalatılan belge özgür iradeyi yansıtmaz.”
7️⃣ Temsil Yetkisi Eksikliği
📜 (TBK m.40, HUAK m.15)
Yetkisiz kişinin imzaladığı tutanak, geçerli değildir.
Bu durum hem işveren vekili hem de işçi temsilcisi bakımından geçerlidir.
Yargıtay 22. HD, 2021/12054 E., 2022/7516 K.
“Vekaletnamesiz temsilcinin imzasıyla yapılan anlaşma, tarafı bağlamaz.”
8️⃣ Konunun Belirsizliği veya Hukuken İmkânsızlık
Anlaşmanın hangi alacakları kapsadığı açıkça belirtilmemişse,
“tüm haklarımı aldım” gibi genel ifadeler belirsiz ve geçersizdir.
Yargıtay 10. HD, 2024/8974 K.
“Tutanakta miktar belirtilmemesi, anlaşmanın denetlenmesini imkânsız kılar.”
9️⃣ Hak Düşürücü Süre Uygulanmaz (Usulsüzlük Hallerinde)
Yargıtay artık yerleşik şekilde kabul etmektedir:
Eğer arabuluculuk hiç yapılmadıysa veya kanuna aykırı biçimde yapıldıysa,
1 yıllık hak düşürücü süre uygulanmaz.
Yargıtay 9. HD, 2025/4772 E., 2025/5584 K.
“Arabuluculuk faaliyetinin hiç yapılmadığı iddiasında süre koşulu aranmaz.”
🔟 Kamu Düzenine Aykırılık ve Mahkemenin Re’sen Denetimi
Mahkemeler, taraf ileri sürmese bile arabuluculuk belgesinin
kamu düzenine ve adil yargılanma hakkına aykırı olup olmadığını re’sen denetler.
AYM, 2023/94 Başvuru No (RG: 14.01.2024)
“Mutlak geçerlilik yorumu adil yargılanma hakkını ihlal eder.”
⚖️ Sonuç: 2025 Sonrası Yargısal Eğilim
Artık Yargıtay, “masa başında imzalatılan” ve “arabuluculuk görüntüsü verilen” belgelerin
gerçek anlamda HUAK m.18 kapsamında anlaşma belgesi sayılamayacağını açıkça kabul ediyor.
💬 Eğer işçinin iradesi sakatlanmış, arabuluculuk süreci yürütülmemiş veya usulüne aykırı belge düzenlenmişse;
bu belge iptal edilebilir ya da yok hükmündedir.
🧭 Kısa Özet: 10 Başlıkta İptal Sebepleri
1️⃣ Emredici hükme aykırılık
2️⃣ Yanılma, aldatma, korkutma
3️⃣ Aşırı yararlanma (gabîn)
4️⃣ Arabuluculuk usulüne aykırılık
5️⃣ Şekil eksikliği
6️⃣ Tarafsız ortam yokluğu
7️⃣ Temsil yetkisizliği
8️⃣ Belirsiz veya imkânsız konu
9️⃣ Hak düşürücü sürenin işlememesi
🔟 Kamu düzenine aykırılık
📚 Kaynakça
• Doç. Dr. Sevil DOĞAN – Av. Alper YILMAZ, Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin İptal Sebepleri, AHBVÜ HF Dergisi, Cilt 29, Sayı 4, 2025.
• Yargıtay 9. HD, 30.06.2025, 2025/4772 E., 2025/5584 K.
• Yargıtay 10. HD, 12.09.2024, 2024/4568 E., 2024/8974 K.
• Yargıtay 22. HD, 2020/11685 E., 2021/7925 K.
• AYM, 2023/94 Başvuru No, RG: 14.01.2024.
