Arabuluculuk sisteminin hukuki düzenlemelerde giderek daha önemli bir yer edindiği ülkemizde, Yargıtay’ın konuya dair kararları çözüm yollarını netleştirirken uygulama birliği sağlama açısından büyük bir önem taşıyor. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2020/932 E. ve 2020/5773 K. sayılı kararı, arabuluculuk faaliyeti sonunda hazırlanan tutanakların sunulma şekli ve bunun davanın devamına etkisi konusundaki tartışmalara açıklık getirmiştir.
Kararın Temel Dayanak Noktaları
Kararda öne çıkan hususlar şu şekilde özetlenebilir:
- Arabuluculuk Tutanaklarının Dosyaya Sunulma Yükümülülüğü: 7036 sayılı Kanun’un 3/2. maddesi uyarınca, taraf veya vekillerin arabuluculuk sonunda anlaşma sağlanmadığına ilişkin tutanakları dosyaya elden veya UYAP sistemi aracılığıyla sunması zorunludur. Ancak, bu belgenin UYAP’tan erişilebilir olması, Kanun’da aranan şekli yerine getirmez.
- UYAP Üzerinden Sunulan Belgeler: Yargıtay, arabuluculuk tutanaklarının UYAP aracılığıyla sunulabileceğini kabul etmekle birlikte, UYAP’tan gelen belgelerin fotokopi/suret niteliğinde olması nedeniyle Kanun’un aradığı şekil şartını taşımadığını belirtmiştir.
- Resen Araştırma İlkesi ve Hakimin Sorumluluğu: İş yargılamasında resen araştırma ilkesi bulunmadığı için, arabuluculuk belgelerinin dosyaya sunulmasından hakim sorumlu tutulamaz. Bu yüküm taraf ve vekillerindedir.
- Dava Şartı Yokluğu Nedeniyle Red: Arabuluculuk tutanaklarının dosyaya sunulmaması durumunda, davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilmesi gereklidir.
Kararın Uygulamadaki Önemi
Bu karar, arabuluculuk süreci sonrası hazırlanan tutanakların şekli özellikleri ve sunulma yollarının belirlenmesinde önemli bir yol haritası sunmaktadır. Özellikle şu noktaların altı çizilmektedir:
- Elektronik Belge Sunumu: Elektronik imzayla güvence altına alınan belgelerin hukuki geçerliliği tanınmış olsa da, UYAP’tan elde edilen belgelerin fotokopi niteliğinde olması nedeniyle şekil şartına uymadığı ortaya konmuştur.
- Taraf ve Vekil Yükümülülüğü: Belgelerin sunulması taraf ve vekillerin sorumluluğunda olup, bu konuda eksiklik bulunmasının sonucu davanın esastan incelenmemesidir.
- Pratik Sonuçlar: Uyuşmazlık çözümünde arabuluculuk sistemi yaygınlaşırken, tarafların ve vekillerin sürece uygun hareket etmesi ve tutanakların şekli kurallara uygun olarak sunulması davaların usulünden reddedilmesini engelleyecektir.
Sonuç
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bu kararla vurguladığı gibi, arabuluculuk sisteminin etkin bir şekilde işleyebilmesi için taraf ve vekillerin yasal yükümülülüklere uygun davranmaları çok önemlidir. Uygulamada karışılaşılabilecek sorunları minimize etmek ve tarafların hak kaybı yaşamasını engellemek için, arabuluculuk süreci belgelerinin şekil ve usule uygun olarak dosyaya sunulması gerekmektedir.
