İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE NE ZAMAN BAŞLAR
İtirazın iptali davasının, borçlunun icra dosyasına yaptığı itirazın tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde açılması zorunludur. Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 27.11.2013 tarihli ve 2013/11-360 E., 2013/1605 K. sayılı kararında da aynı ilke benimsenmiştir.
İİK’nın 67. maddesinde gösterilmiş olan süre hak düşürücü süredir. Yerel Mahkeme ve Özel Daire arasında bu sürenin hak düşürücü süre olup olmadığı konusunda bir ihtilaf bulunmamaktadır. Hak düşürücü süre hak sahibinin hakkın korunması için kanun veya sözleşme ile belirlenen süre içerisinde belirlenen eylem veya işlemleri yapmaması nedeniyle hakkın sona ermesi sonucunu doğuran süredir.
Hak düşürücü sürelerin kanunla düzenlenmesi asıldır. Tarafların sözleşme ile hak düşürücü süreleri belirlemeleri, bu süreleri değiştirmeleri veya ortadan kaldırmaları mümkün değildir Hak düşürücü süreler hakkı tamamen sona erdiren, yok eden, düşüren sürelerdir. Hak sahibi alacaklı kanunla veya sözleşme ile belirlenen süre içerisinde öngörülen eylem veya işlemleri yapmadığı takdirde o hak tamamen ortadan kalkmakta, silinmekte düşmektedir. Artık o hakkın istenmesi, dava ve takip edilmesi mümkün değildir.
İCRA TAKİBİNE İTİRAZIN İPTALİ DAVALARINDA ARABULUCULUK
İcra dairelerinde başlatılan icra takibine yapılan itiraz sonucu duran takibin devam etmesi amacıyla açılan “itirazın iptali davaları” eğer ticari bir işten kaynaklı ise zorunlu arabuluculuğa tâbidir. Dava açmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartıdır.
İcra takibinde itirazın iptali davalarında dava açılmadan önce TTK’nun 5/A maddesi uyarınca arabulucuya başvurulmasının dava şartı olup olmadığı hususu, Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk Daireleri arasında uyuşmazlık konusu olmuştur. Ancak bu hususta yaşanan uyuşmazlık Yargıtay 23.Hukuk Dairesi Yargıtay 23. Hukuk Dairesi’nin 04.12.2020 tarihli, 2020/1943 E. 2020/4052 K. Sayılı kararı ile giderilmiştir.
Yargıtay 23. Hukuk Dairesi bu kararında;
“…………Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri arasındaki içtihat farklılığını gidermiş, sonuç olarak ticari nitelikteki itirazın iptali davalarının zorunlu arabuluculuğa tâbi olduğu ve davadan önce arabulucuya başvurulmasının dava şartı olduğu kararını vermiştir……………..”
İtirazın İptali Davalarında Arabuluculuk Sürecinin Hak Düşürücü Sürelere Etkisi
Arabuluculuk süreci başvuru yapıldığı tarihten son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar hak düşürücü ve zamanaşımı sürelerini durdurur. Bu kapsamda itirazın iptali davasında 1 yıllık hak düşürücü sürenin başladığı tarih borca itirazın alacaklıya tebliğ edildiği tarihten başlar. Bu süre içinde arabuluculuğa başvuru yapılması halinde hak düşürücü süre arabuluculuk sürecinin sona erdiği tarihe kadar duracak ve son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren aynen devam edecektir. Örnekle açıklayacak olursak ;
Örneğin icra takibine yapılan itiraz alacaklıya 05.05.2021 tarihinde tebliğ edilmiş olsun. Normalde itirazın iptali davasını 1 yıllık hak düşürücü sürenin son günü olan 05.05.2024 tarihi gece saat 23:59 a kadar açılması gerekmektedir. Ancak alacaklı dava açmadan önce arabuluculuk yoluna 01.04.2024 tarihinde başvurduğunu düşünelim. Arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarih ise 06.05.2024 tarihi olsun. Yani bu süreç 36 gün sürmüş ve bu sürede hak düşürücü süre durmuştur. Yeni dava açma süresi de bu kadar uzayacağından 36 gün sonraki tarih olan 11.06.20224tarihine uzayacaktır.
Dava Açma Süresi Nasıl Belirlenir?
1. Kanuni Süreler
Arabuluculuk süreci sona erdikten sonra dava açma süresi, tarafların anlaşamaması durumunda başlar. İtirazın iptali için dava açma süresi, genel olarak 2 haftadır. Bu süre, arabuluculuk sürecinin sona erdiği tarihten itibaren başlar ve borçlu tarafından yapılan itirazın iptali için dava açılması gereken süredir.
Bu sürelerin takibi, dava sürecinin sağlıklı yürütülebilmesi için hayati önem taşır. Zira sürenin geçirilmesi, alacaklının hakkını kaybetmesine neden olabilir. Bu nedenle, tarafların hukuki danışmanlık alarak bu süreçte adımlarını dikkatle atmaları gerekmektedir.
2. Sürelerin Kaçırılması Durumunda Neler Yapılabilir?
Dava açma süresinin kaçırılması durumunda, alacaklının hukuki yollara başvurması oldukça sınırlıdır. Ancak bazı özel durumlarda, sürelerin eski hale getirilmesi talep edilebilir. Bu, ancak haklı bir mazeretin varlığı durumunda mümkündür. Bu gibi durumlar için, detaylı bir hukuki değerlendirme ve uygun hukuki başvurular yapılması gereklidir.
3. İtirazın İptali Davasının Hukuki Dayanakları
a. Türk Borçlar Kanunu
İtirazın iptali davası, Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili maddelerine dayanır. Bu kanun, borçlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ve tarafların haklarının korunması için temel bir yasal çerçeve sağlar. Bu nedenle, itirazın iptali sürecinde Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümleri dikkate alınmalıdır.
b. İcra ve İflas Kanunu
İcra ve İflas Kanunu, borçlu-alacaklı ilişkilerini düzenleyen ve bu süreçteki itirazların nasıl ele alınacağını belirleyen bir diğer önemli yasadır. İcra takibi, itiraz ve itirazın iptali gibi hukuki süreçlerin tümü bu kanunun hükümlerine tabidir. Dolayısıyla, itirazın iptali davası açılırken, bu kanunun hükümlerine uygun bir dava dilekçesi hazırlanmalıdır.
4. Arabuluculuk Süreci Sonrası Dava Açma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Arabuluculuk süreci sonrası dava açarken dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri, sürelerin doğru hesaplanmasıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi, dava açma süresi genellikle 2 haftadır ve bu sürenin kaçırılması, davanın reddine yol açabilir.
Ayrıca, dava dilekçesinin hazırlanmasında hukuki gerekçelerin doğru şekilde belirtilmesi ve delillerin eksiksiz sunulması gereklidir. Bu süreçte, bir avukattan profesyonel destek alınması, dava sürecinin başarısı için kritik öneme sahiptir.
Sonuç
İtirazın iptali için arabuluculuktan sonra dava açma süresi, alacaklı ve borçlu arasındaki hukuki ilişkilerin netleştirilmesi açısından büyük önem taşır. Sürelerin dikkatli bir şekilde takip edilmesi ve hukuki sürecin doğru yönetilmesi, alacaklının haklarının korunmasını sağlar. Arabuluculuk süreci ile başlayan bu hukuki yolculukta, tarafların dikkatli olmaları ve gerektiğinde profesyonel hukuki destek almaları önemlidir.
