Arabuluculuk, uyuşmazlıkların hızlı ve dostane bir şekilde çözüme kavuşmasını sağlayan önemli bir yöntemdir. Ancak bazen taraflar arasında varılan anlaşmaların yerine getirilmesi için yasal zorlama gerekebilir. Bu durumda, arabuluculuk sürecinde alınacak icra edilebilirlik şerhi, anlaşmanın mahkeme kararı gibi zorla icra edilmesini sağlar. Bu yazımızda, arabuluculukta icra edilebilirlik şerhinin nasıl alınacağını ve bu sürecin hukuki etkilerini inceleyeceğiz.
1. Arabuluculuk Süreci ve İcra Edilebilirlik Şerhi Nedir?
Arabuluculuk, taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları mahkeme sürecine başvurmadan çözmek amacıyla geliştirilen bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Taraflar, bağımsız ve tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu eşliğinde müzakereler yapar ve anlaşmaya varır. Arabuluculuk anlaşması, tarafların kendi iradeleri ile kabul ettikleri ve yerine getirmeyi taahhüt ettikleri bir belge niteliği taşır. Ancak, bu anlaşmanın yerine getirilmesinde sıkıntı yaşanabilir. İşte bu noktada icra edilebilirlik şerhi devreye girer. İcra edilebilirlik şerhi, anlaşmanın bir mahkeme kararı gibi icra edilmesini sağlar.
İcra edilebilirlik şerhi, arabuluculuk anlaşmasının hukuki bir belge olarak kabul edilmesi ve anlaşmanın zorla icra edilebilmesi için gereklidir. Bu şerh, mahkeme tarafından verilir ve anlaşmanın zorla icra edilmesi için bir dayanak oluşturur. Böylece, taraflar arasında varılan anlaşmanın ihlali durumunda, icra takibi başlatılabilir.
2. İcra Edilebilirlik Şerhi İçin Başvuru Şartları
Arabuluculuk sürecinde varılan anlaşmaların icra edilebilir hale gelebilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. İlk olarak, arabuluculuk anlaşmasının yazılı olarak düzenlenmiş olması zorunludur. Yazılı olmayan anlaşmalar, hukuki bir geçerlilik taşımaz ve bu nedenle icra edilebilirlik şerhi alınamaz. Ayrıca, anlaşmanın tarafların iradesiyle ve baskı altında olmadan imzalanmış olması gerekmektedir. Anlaşmanın, hukuk kurallarına uygun olması ve ahlaka aykırı hükümler içermemesi de önemli bir şarttır.
İcra edilebilirlik şerhi almak için mahkemeye başvuruda bulunulması gerekmektedir. Başvuru, anlaşmanın taraflarından biri veya her iki tarafın ortak başvurusu ile yapılabilir. Mahkeme, başvuruyu değerlendirirken, anlaşmanın şekil ve içerik bakımından hukuka uygun olup olmadığını inceler. Hukuka aykırı olduğu tespit edilen anlaşmalar için icra edilebilirlik şerhi verilmez.
3. İcra Edilebilirlik Şerhinin Hukuki Etkileri
İcra edilebilirlik şerhi, bir arabuluculuk anlaşmasının hukuki olarak icra edilebilir hale gelmesini sağlar. Bu şerh, mahkeme kararı niteliğinde bir belge olup, tarafların anlaşmayı yerine getirmemesi durumunda icra takibi başlatılmasına olanak tanır. İcra takibi, anlaşmanın yerine getirilmesi için zorlayıcı bir yöntemdir ve bu süreçte borçlunun mal varlığına el konulması, haciz işlemleri gibi yasal yaptırımlar uygulanabilir.
İcra edilebilirlik şerhi, tarafların uyuşmazlığı çözme sürecinde uzlaşmaya varmaları durumunda elde ettikleri kazanımların korunmasını sağlar. Ayrıca, icra edilebilirlik şerhi, tarafların anlaşmayı yerine getirmemesi durumunda mahkemeye başvurmadan doğrudan icra takibi yoluyla haklarını elde etmelerine olanak tanır. Bu da sürecin hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlanmasını sağlar.
4. İcra Edilebilirlik Şerhi Alma Sürecinin Aşamaları
İcra edilebilirlik şerhi almak için öncelikle mahkemeye başvuruda bulunulması gerekmektedir. Bu başvuru, arabuluculuk anlaşmasının taraflarından biri tarafından yapılabilir. Mahkeme, başvuruyu alır almaz anlaşmayı incelemeye başlar. İnceleme sırasında, anlaşmanın hukuka uygun olup olmadığı, tarafların rızasıyla imzalanıp imzalanmadığı ve anlaşmanın içeriğinin yasalara aykırı olup olmadığı gibi unsurlar dikkate alınır.
Mahkeme, inceleme sonucunda anlaşmanın hukuka uygun olduğuna karar verirse, icra edilebilirlik şerhi verir. Bu şerh, anlaşmanın bir mahkeme kararı gibi icra edilmesini sağlar. Ancak, mahkeme anlaşmanın hukuka aykırı olduğu kanaatine varırsa, icra edilebilirlik şerhi verilmez ve tarafların anlaşmayı yeniden düzenlemeleri istenir.
5. İcra Edilebilirlik Şerhi İçin Gerekli Belgeler
İcra edilebilirlik şerhi almak için mahkemeye başvuru yapılırken, belirli belgelerin sunulması gerekmektedir. Bu belgeler arasında, öncelikle arabuluculuk anlaşmasının bir nüshası yer alır. Anlaşmanın yazılı olması zorunlu olduğu için, bu belgenin sunulması başvurunun geçerliliği açısından kritik öneme sahiptir. Ayrıca, tarafların kimlik belgeleri, arabuluculuk sürecine dair tutanaklar ve anlaşmanın taraflarca imzalandığını gösteren belgeler de başvuru dosyasına eklenmelidir.
Mahkemeye sunulan bu belgeler, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde incelenir ve anlaşmanın hukuka uygun olup olmadığına karar verilir. Gerekli belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde sunulması, başvurunun hızlı bir şekilde sonuçlanmasını sağlar.
6. İcra Edilebilirlik Şerhinin Reddi Durumunda Ne Yapılmalı?
Mahkeme, icra edilebilirlik şerhi talebini reddedebilir. Bu durumda, tarafların yeniden arabuluculuk sürecine başvurmaları veya anlaşmayı yeniden düzenlemeleri gerekebilir. Mahkeme, reddin gerekçesini açık bir şekilde belirtir ve tarafların hangi hususlarda eksiklik olduğunu anlamalarını sağlar.
Eğer taraflar, anlaşmayı yeniden düzenleyerek eksiklikleri giderirlerse, tekrar mahkemeye başvurarak icra edilebilirlik şerhi talebinde bulunabilirler. Ancak, anlaşmanın hukuka aykırı olduğu tespit edilmişse, tarafların bu durumu dikkate alarak yeni bir anlaşma yapmaları gerekmektedir.
7. Sonuç
Arabuluculuk süreci, tarafların uyuşmazlıklarını mahkemeye gitmeden çözmelerini sağlayan etkili bir yöntemdir. Ancak bu süreçte varılan anlaşmaların icra edilebilir hale gelmesi için icra edilebilirlik şerhi alınması gerekmektedir. Bu şerh, anlaşmanın bir mahkeme kararı gibi icra edilmesini sağlar ve tarafların anlaşmaya uymamaları durumunda yasal yaptır
ÖRNEK YARGITAY KARARI
“T.C.YARGITAY
DOKUZUNCU HUKUK DAİRESİ
Esas : 2021/7617
Karar : 2021/11671
Tarih : 14.09.2021
MAHKEMESİ: Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen karar, duruşmalı olarak süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiş ise de; işin mahiyeti itibariyle duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesiyle yapılan inceleme sonucunda; uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre ve özellikle dava konusu uyuşmazlığın “Arabuluculuk Tutanağına İcra Edilebilirlik Şerhi Verilmesi” istemine ilişkin olup, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesinin 3 fıkrası gereğince bu kabilden uyuşmazlıkların “Çekişmesiz Yargı İşi” olduğu belirtilmiş olup, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 362. maddesinin 1. fıkrasının (ç) alt bendi gereğince çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar hakkındaki Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına karşı temyiz kanun yoluna başvurulamayacağı düzenlendiğinden Bölge Adliye Mahkemesinin davalının temyiz istemin reddine yönelik 03.05.2021 TARİHLİ EK KARARIN ONANMASINA, 14.09.2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.”
