Telekonferans yoluyla arabuluculuk yapılması durumu yasal düzenlemeler de engellemiş bir durum değildir ve hatta bu şekilde toplantı yapılması mümkündür. Elbette bu yöntemde birçok soru ve sorun da birlikte karşımıza çıkmaktadır. Bunlar arasında özellikle işe iade davası gibi hak düşürücü sürelere tabi dava türlerinde dava açma süresinin başlangıcının neye göre belirleneceği sorunu bulunmaktadır.
Telekonferans Yoluyla Yapılan Arabuluculuk Görüşmesinde İşe İade Davası Açma Süresinin Tespiti
Öncelikle işe iade davasında hak düşürücü süreler hakkında kanuni düzenlemeye bakmak gerekmektedir.
7036 sayılı Kanunun 11. maddesi ile değişik 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesinde
“……………İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir……………..” denilmektedir.
Yani işe iade davası açmak isteyen işçi öncelikle fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabuluculuk yoluna başvuracak, taraflar anlaşma sağlayamaz ise arabuluculukta tarafların anlaşamadığına dair düzenlenen son tutanağın düzenlenmesinden itibaren 2 hafta içinde de dava açacaktır.
Peki, Telekonferans Yoluyla Yapılan Arabuluculuk Toplantısında Ya da E-imza Atarak Tutanağın Tamamlandığı Toplantılarda İşe İade Dava Açma Süresi Nasıl Belirlenir
Malum olunduğu üzere telekonferans yoluyla yapılan toplantılarda tutanaklar toplantı gün ve saati imzalanamamaktadır. Ya taraflara arabulucu kargo yoluyla tutanakları gönderip ıslak imzalarını tamamlamakta ya da mail yoluyla tutanakları taraflara sırayla göndererek tarafların e-imzalarını atıp tutanaklarını geri göndermeleri beklenmektedir.
Bu durumda da bazen taraflar birbirini oyalayabildiği gibi bazen de kargo ya da posta da yaşanan aksamalar nedeniyle evrakların teslimi gecikebilmektedir. Hal böyle olunca tutanağın düzenlendiği tarih ile tutanağın imzalarının tamamlandığı tarih farklılaşmaktadır. Davacı taraf elinde imzaları tamamlanmış tutanaklar olmadan da dava açamayacağı için tutanakların teslimini beklemektedir. Bekleme süresinde hak düşürücü sürenin işlemeye devam edip etmediği sorunuyla karşılaşılmaktadır.
Bu sorunun çözümü adına öncelikle 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 17/2. Maddesine bakalım;
“…….Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge, arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri veya avukatlarınca imzalanır…………” denilmektedir
Bu madde uyarınca arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenecek bu tutanağın arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri veya avukatlarınca imzalanacağı hüküm altına alındığına göre, 7036 sayılı Kanunun 11. maddesi ile değişik 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. Maddesinde geçen anlaşmaya varılamamasına ilişkin “Son tutanağın düzenlenme tarihinden” kastın, 17/2. Maddede geçen imzaların tamamlanma tarihi olduğunun anlaşılması gerekmektedir.
Yine T.C. Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nca hazırlanan Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk başlıklı kitabın 55. sayfasının son paragrafı incelendiğinde
“………….Bununla birlikte eğer arabuluculuk süreci telekonferans yöntemiyle yürütülmüşse ve taraflar arabuluculuk sürecindeki tutanakların ve anlaşma belgesinin posta ve/veya kargo yoluyla karşılıklı gönderilmesi suretiyle imzalanması hususunda anlaşmışlar ise arabuluculuk süreci tüm imzaların tamamlanmasıyla sonlanacaktır.
Örneğin, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesinin 1. fıkrası uyarınca işe iade talebiyle arabuluculuğa başvurulduğunda arabuluculuk faaliyeti sonucunda anlaşmaya varılamaması halinde iş mahkemesinde dava açılabileceğine ilişkin öngörülen ve son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren işleyecek olan 2 haftalık süre son tutanaktaki son imzanın tamamlanmasıyla başlayacaktır……….” şeklinde açık bilgilerin yer aldığı da görülmektedir. Aksi durum zaten hakkaniyete aykırılık teşkil edecektir.
Konuya ilişkin emsal Yargı Kararları paylaşalım
Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi, 5. HD, 2022/517 Esas-2022/485 Karar sayılı kararında
“…..7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun dava şartı olarak arabuluculuğu düzenleyen 3/2. maddesi uyarınca arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorunda tutulan davacı işçinin, bu tutanağın karşı tarafça bizzatkatılmaması nedeniyle uzayan imza sürecinden dolayı dava açma hakkından mahrum kalacak olmasının hak arama özgürlüğünü aşırı şekilde zorlaştıran bir hâl olarak değerlendirilmesinin de önüne geçilmesi gerekmektedir…….” Denilmektedir.
Yine Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi, 14. HD, 2022/435 Esas-2022/857 Karar sayılı kararında da
“………..mahkemece imzalı arabuluculuk tutanağının taraflara ne zaman teslim edildiği tespit edilmeli ve yukarıda belirtilen iki haftalık sürenin bu tarihten itibaren başlayacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Belirtilen şekilde yapılan inceleme neticesinde davanın imzalı arabuluculuk tutanağının davacıya tesliminden itibaren iki haftalık süre içerisinde açılmadığının anlaşılması durumunda şimdiki gibi karar verilmelidir. Aksi durumda ise tarafların gösterdiği deliller toplanıp değerlendirilerek davanın esası hakkında inceleme yapılmalıdır……..” denilmiştir.
Sonuç olarak telekonferans yoluyla yapılan toplantılarda anlaşmazlık şeklinde tutulan son tutanakta son imzanın tamamlanıp taraflara bu belgenin teslim edildiği tarihten sonra hak düşürücü süreler işlemeye başlayacaktır.
