Giriş
Arabuluculuk, uyuşmazlıkların hızlı ve etkin bir şekilde çözülmesine olanak tanıyan alternatif bir çözüm yoludur. Ancak arabuluculuk sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri yetkidir. Arabuluculuk başvurularında yetkili yer, uyuşmazlığın esası hakkında yetkili mahkemenin bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürosudur. Eğer arabuluculuk bürosu bulunmayan bir yerde başvuru yapılacaksa, bu durumda yetkili makam, bu konuda görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüdür.
Yetkisiz Arabuluculuk Başvurusu
Peki, arabuluculuk başvurusu yetkisiz bir büroya yapılırsa ne olur? Bu durumda, arabulucunun yetkili olup olmadığını kendiliğinden dikkate alması mümkün değildir. Karşı taraf, ilk arabuluculuk toplantısında yerleşim yerini ve işin yapıldığı yeri belirten belgeleri sunarak, arabuluculuk bürosunun yetkisine itiraz etmelidir.
Yetki İtirazının Süreci
Karşı tarafın yetki itirazında bulunması halinde, arabulucu, dosyayı acilen ilgili sulh hukuk mahkemesine göndermek üzere arabuluculuk bürosuna teslim eder. Sulh hukuk mahkemesi, dosya üzerinden yapacağı inceleme ile bu itirazı harçsız olarak karara bağlar. Mahkemenin kararı kesindir ve itiraza tabi değildir.
Eğer mahkeme yetki itirazını yerinde görürse, bu karar hem taraflara hem de arabuluculuk bürosuna bildirilir. Bu noktada, başvurucu tarafın kararın tebliğinden itibaren en geç bir hafta içinde yetkili arabuluculuk bürosuna başvurması gerekmektedir. Yetkisiz büroya yapılan ilk başvuru tarihi, dava ve başvuru zaman aşımı süresi bakımından geçerli olacaktır, bu nedenle taraflar süre açısından herhangi bir hak kaybına uğramayacaktır.
Yetki İtirazı Dilekçe Örneği
[Dosya No:]
[Tarih:]
[Adliye Arabuluculuk Bürosu Adı]
[Adres:]
Konu: Arabulucu Yetki İtirazı
Sayın Yetkili,
[Karşı tarafın adı] tarafından [Uyuşmazlık Konusu] hakkında tarafıma iletilen arabuluculuk davet yazısında, yetkili olmayan bir arabuluculuk bürosuna başvurulduğunu tespit etmiş bulunmaktayım. Bu nedenle, yetki itirazında bulunma zorunluluğum doğmuştur.
Yetki İtirazının Gerekçesi:
- Yetkili Mahkeme ve Arabuluculuk Bürosu:
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği’nin 25. maddesi gereği, arabuluculuk başvurularında yetkili yer, uyuşmazlığın esası hakkında yetkili mahkemenin bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürosudur. Ancak, başvuru yapılmış olan [Yetkisiz Arabuluculuk Bürosu Adı] yetkili değildir. - Yerleşim Yeri ve İşin Yapıldığı Yer:
[Uyuşmazlık Konusu] ile ilgili uyuşmazlıkta yetkili olan mahkeme [Yetkili Mahkeme Adı] olup, yetkili arabuluculuk bürosu ise [Yetkili Arabuluculuk Bürosu Adı]’dır. Buna ilişkin yerleşim yeri ve işin yapıldığı yere ait belgeler dilekçe ekinde sunulmuştur.
Talebim:
Yetkisiz büro tarafından yapılan görevlendirmenin iptal edilerek, dosyanın ilgili sulh hukuk mahkemesine gönderilmesi ve yetkili arabuluculuk bürosunun belirlenmesi hususunda gereğinin yapılmasını arz ederim.
Saygılarımla,
[İtiraz Edenin Adı Soyadı]
[TC Kimlik No:]
[Adres:]
[Telefon:]
[E-posta:]
Ekler:
- Yerleşim yeri belgesi
- İşin yapıldığı yere ilişkin belgeler
- Diğer belgeler (varsa)
Sonuç
Arabuluculuk süreçlerinde yetkili arabuluculuk bürosu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen yetki hükümleri uyarınca belirlenir. Başvurunun yetkisiz bir büroya yapılması halinde, bu husus kendiliğinden incelenmeyecek, itirazın ilk toplantıda yapılması gerekecektir. Yetki itirazı yapıldığında, arabulucu dosyayı ilgili mahkemeye iletecek ve mahkeme itiraz hakkında kesin bir karar verecektir. Bu süreç, arabuluculuk sürecinin sağlıklı ve hukuka uygun bir şekilde yürütülmesi için büyük önem taşır.
Konuya ilişkin Önemli Yargı Kararları
Özellikle Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin bir kararında (Esas: 2019/5607, Karar: 2019/7372), arabuluculukta yetki itirazı konusu ele alınmıştır. Bu kararda;
Yetki itirazının karşı taraf tarafından en geç ilk arabuluculuk toplantısında yapılması gerektiği, itirazın yapıldığı durumlarda dosyanın ilgili sulh hukuk mahkemesine gönderilmesi ve mahkemenin bu itirazı harçsız olarak inceleyip kesin bir karara bağlaması gerektiği belirtilmiştir.
Ayrıca, yerel mahkemelerde ve BAM kararlarında, arabuluculuk yetki itirazları genellikle Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği’nin 25/4. maddesi uyarınca değerlendirilmekte, itirazlar sulh hukuk mahkemelerine iletilmekte ve bu mahkemeler itirazı en geç bir hafta içinde sonuçlandırmaktadır.
Bu kararlar, arabuluculuk sürecinde yetki itirazının ne şekilde yapılması gerektiğine ve itiraz sonrası süreçlerin nasıl ilerleyeceğine dair önemli içtihatlar sunmaktadır.
