Hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yolu ile çözümlenmesinde uzama kuralları genel olarak 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (Kanun) ile ilgili, buna istinaden davanın sonucu arabuluculu k içeriği söz konusu temel usul ve esaslar da ilgili Kanun ile amaçlanmaktadır.
Gereksinimleri olmak üzere, belirli belirsiz uyuşmazlıklar bakımından davanın açılmasından önce arabuluculuğa başvurulması davanın niteliği olup, ilgili gereksinimlerin yerine getirilmemesi durumunda davanın eksikliğinin davanın usulünden reddi gerekmektedir.
Ne var ki, arabuluculuk merkezini ilgilendiren taraf iradelerinin dışında izlemekte, dava açmadan önce arabuluculuk yürütücünü isteyen davacının arabuluculuk daire başkanlığına başvurmasının akabinde süreci tüm ile daire tarafından bir arabulucunun görevlendirilmesi ve gerekli çalıştırma arabulucu tarafından yerine getirilmesi ile vücut bulacaktır.
Bu noktada işaretlenmesi gerekir ki Kanunun 18/A.6 madde hükmünde arabuluculuğa göre önünden kendisine ve elinde bulduğuna göre karşı ölçütlere ait her türlü iletişim bilgisini arabuluculuk vermesi gerekir, devamı fıkrada da ilgili iletişim bilgilerinin arabulucuya iletileceğini; arabulucunun tarafları ilk toplantıya davet ederken söz konusu iletişim bilgilerini esas alarak her türlü iletişim araçlarını kullanması gerektiğini belirtir.
Sonuç olarak, başvurucunun arabuluculuk bürona başvurmasının akabinde yürütülecek süreci arabulucunun inisiyatifine bırakılmış olup, taraf teşkilatının sağlanabilmesi amacına yönelik sorumluluğun amacı arabulucuya aittir ve arabulucu bu gereksinimi gerektirdiği gibi yerine getirmek için tüm iletişim araçlarını kullanabilmeye sahiptir.
Şu anda mevcut olan sorun arabulucunun hangi iletişim kanallarını ne şekilde kullanması gerektiği ve arabulucuları tarafından toplantıya gerektiği şekilde davet edilmemesi durumunda sorunların ne şekilde çözümlenmesi amaçlanıyor.
Çünkü Kanunun aynı maddesinin 10. fıkrasında arabulucunun, ağzına ulaşılamaması durumunda da arabuluculuk faaliyetine sona erdireceğini ve son tutanağı düzenleyerek durumunu otomatik olarak arabuluculuk bürosunu bildireceği düzenlendi. Hal böyle olunca arabulucunun hangi parçalarına ulaşılamadığını tespit etmesi gerektiği önem arz etmektedir.
Yukarıdaki işaretlenen ilgili toplantının sağlanması gerekliliğince arabulucunun tarafları ilkya davet etmek için her türlü iletişim kanallarını kullanmamaya özen gösterilmelidir. Sonuç olarak, grup gruplarının yalnızca telefon ile aranmak ya da sadece elektronik postanın gönderilmesi yoluyla ulaşılmaya çalışılması durumunda toplantıya uygun şekilde görüşüldüğünün kabulü mümkün olması mümkün.
Nitekim, Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi 12.4.2021 tarih ve 2021/496 E., 2021/607 K. Sayılı kararda da bu hususa,
“Görüldüğü üzere, dava beklemek arabuluculuk için karşı tarafın daveti salonlarını. Arabulucunun ağızlarına ulaşmak için tüm yolları denemesi ve bunu belgelendirmesi gerekir. Ancak buna rağmen ulaşılmadığında bu husus belgeye bağlanmalıdır. Başka bir ifadeyle mevcut yasal düzenleme karşısında arabulucu ya gidişa ulaşmalı ve bunu tutanağa bağlamalı ya da yayılmaya ulaşmama hangi yolları kullandığını da belirterek tutanağa bağlamalı ve bu hususu son tutanağa yazmalı.
Dosya kapsamında davacının arabulucuya başvururken davalının telefon numarası ve adresinin de bildirdiği halde son tutanakta elektronik posta gönderme davetin gönderildiği, sadece ancak katılmadığı nedenlerle arabuluculuğun sona erdirildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda ifadelere ulaşmak için tüm yolların denenip denenmediğin ve davetin gönderildiği elektronik posta adresinin hangisi üzerinde yazılmadığı son tutanağın Kanun’un 18/A/7 hükmüne ve Yönetmeliğin 24/3 hükmüne uygun olduğu söylenemez. Dolayısıyla dava gereği olan arabuluculuğa başvuru da sağlanmamıştır.”
şeklindeki ifadelerle işaretlenmiştir.
Ne var ki, arabulucunun tarafları toplantıya uygun şekilde davet yolcularının bulunduğuna değinilmekle birlikte bu sürecin doğru şekilde işletilmemesinin sınırlarına kusurlu olarak yüklenemeyeceği davanın usulden etkilenmemesi, dış yargı kararları da bulunmaktadır. Örnek, Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilmiş 12.2.2020 tarih ve 2020/214 E., 2020/149 K. sayılı kararda,
“Somut uyuşmazlıkta, arabuluculuk tutanaklarında misafirhanenin toplantısından hangi usullerle öğrenildiğine dair bilgiler yer yayımıyla birlikte, tebliğ belgeleri dava içeriği yoktur. Ne var ki; bir an için, arabulucu tarafından yöneticinin usulünce toplantıya davet edilmediği kabul edilse dahi, ülkeye ulaşmak ve taraflar toplantıya davet etmek arabulucunun korumasında sağladıklarından, işçiye yüklenebilecek bir kusurun yüzeyinden söz alınabilir.
Zira, işçi davası açmadan önce, kanun hükmüne uygun olarak arabulucuya başvurmuş ve yürümeyi sonlandırma sürecini yürütme sürecini yerine koydu. O halde, arabulucunun dünyaya erişme ve toplantıya davet etme hayalet usulünce yerine görevin bir araya gelmesi ve ayrılma şekli yerine getirilmesi – getirmeden arabuluculuk boyunu sonlandırması ihtimalinde “”
denilerek arabulucu tarafından yerine getirilmeyen eksikliklerin yapısına yüklenemeyeceği anlatılır.
Nitekim Yargıtay 9. Hukuk Dairesi de 2022/3398 E., 2022/5294 K. sayılı hüküm da uyuşmazlığın muhafazane ilişkin kararında yukarıdaki anıtlı Sakarya BAM 10. Hukuk Dairesince verilmiş kararı benimsemiştir.
Bizim de gideceğimiz görüşeceğimiz, arabulucu tarafından gerekli tüm sürecin birleştirilmesi yerine getirilmeli ve uyuşmaz tarafların toplantıya daveti boşaltmak farklı iletişim araçlarının kullanılması. Yalnızca tek bir yola başvurularak ulaştığıa ulaşılamadığından bahisle anlaşamama oğlu tutanağının kırılması mümkün.
Arabulucu farklı iletişim kanallarını kullanarak tarafları toplantıya davet etmeyi ve taraf bu toplantıları davet ederken kullanılan yolları ve genişlemeye ulaşamamışsa nedenini tutanakta belirtmelidir. Ancak farklı iletişim kararlarının kullanılmasına rağmen bunlara ulaşılamaması durumunda da arabuluculuk son tutanağına dayanılarak açılan davanın usulünden reddine karar verilmemelidir.
Çünkü tamamı ile arabulucunun garantisinde olan bir husus uyuşmazlığın dışına yükletilmemelidir. Tüm bunlara ek olarak arabulucunun bakımını yapmayın, çalıştırma korumasının doğması gerektiğinin altı çizilmelidir.
Bu makalenin içeriği, konuyla ilgili genel bir rehber sağlamayı amaçlamaktadır. Özel durumunuz hakkında uzman tavsiyesi alınmalıdır.
